Diagnostyka systemu Windows i podzespołów komputera

Jeżeli chciałbyś sprawdzić stan działania twojego komputera lub zbadać je pod kątem wydajności i wytrzymałości, warto od czasu do czasu przeprowadzić test ich działania. Jeżeli test zakończy się powodzeniem, nie ma powodów do obaw, zaś jeśli zaczną występować błędy, system zacznie się wieszać, lub komputer samoczynnie się wyłączy, to wiedz, że z Twoim komputerem dzieje się coś niepokojącego. Technika wokół nas cały czas się ulepsza, przez co produkowane podzespoły są lepsze, mniej awaryjne i wydajniejsze. Delikatne dyski HDD są powoli wypierane przez wytrzymałe dyski SSD, procesor jest mocniejszy i bardziej energooszczędny niż kiedyś, a same komponenty w zasilaczu są co raz bardziej ulepszane i stabilizowane. To zapewnia bezproblemowe działanie sprzętu na długie lata, pod warunkiem, iż my- użytkownicy prawidłowo o ten sprzęt zadbamy. Brak okresowych konserwacji sprzętu może z czasem przerodzić się w dziwne objawy podczas jego działania. Jeżeli zaniedbamy stan podzespołów, np: nie będziemy czyścić kurzu osadzonego na wentylatorze, możemy doprowadzić też do przegrzania kluczowych komponentów a w konsekwencji doprowadzić do spowolnienia działania komputera, częstych restartów i zawieszeń systemu a nawet głośnego działania wentylatorów. Nie jest to normalne zachowanie, więc by uniknąć tego stanu rzeczy, warto wykonywać diagnostykę naszego komputera lub laptopa. Tak na wszelki wypadek. Profilaktycznie. By to zrobić należy posiadać odpowiednie oprogramowanie, które zostało wymienione w poniższej liście.

Diagnostyka dysku HDD (talerzowy)

Za pomocą programu HD Tune Pro, możesz wykonać krótką diagnostykę w poszukiwaniu bad-sectorów na dysku talerzowym HDD. Poniższy screenshot pokazuje, iż badany dysk talerzowy jest w dobrym stanie. Nie posiada błędnych sektorów, za pomocą których odczyt lub zapis danych mógł być niemożliwy. Program pobierzesz z bazy oprogramowania. By przeskanować dysk, pobierz i zainstaluj program. Następnie go uruchom i przejdź do zakładki "Error Scan". Odznacz opcję szybkiego skanu "Quick Scan" (zalecane) i rozpocznij proces skanowania, klikając przycisk "Start" Możesz też ocenić stan samego dysku wzorując się na danych S.M.A.R.T. Na ich podstawie można stwierdzić, że dysk jest w pełni sprawny i nadaje się do użytku. Na poniższym zdjęciu ukazany jest stan dysku, na którym nie występują w nim żadne błędy odczytu (01- Read Error Rate), dysk nie przydzielił zapasowych sektorów (05- Reallocated Sector Count), a także mechanika dysku działa prawidłowo i nie ma ona problemów z rozkręceniem talerzy (0A- Spin Retry Count). Dysk nie musi wykonywać żadnych operacji ponownego przydzielania sektorów z powodu błędów odczytu lub niestabilnych sektorów. (C4 i C5). Temperatura dysku w normie. Do zbadania wydajności zapisu i odczytu wybrałem używany przez siebie dysk systemowy SSD. Za pomocą programu CrystalDisk Mark możemy sprawdzić właśnie wydajność dysków sprawdzając ich zapis i odczyt w różnych przypadkach, począwszy od odczycie czy zapisie plików o identycznej wadze kończąc na operacjach odczytu i zapisu w trybie sekwencyjnym lub losowym. Pierwszy z nich polega na zapisie danych w komórkach lub sektorach pamięci jeden pod drugim, drugi zaś polega na zapisie w dowolnych, losowych komórkach pamięci przez co wydajność podczas takowej operacji znacznie spada. Dlatego ten test potrafi rzetelnie przedstawić wydajność dysku. Jak widać na poniższym rysunku można właśnie zaobserwować iż przykładowy dysk SSD do najszybszych nie należy ale nie jest też wyjątkowo słaby. Na pewno jest szybszy od zwykłego dysku talerzowego i zapewni systemowi szybki start a użytkownikowi komfort pracy z komputerem.

Diagnostyka podzespołów komputera

Za pomocą programu AIDA64 możemy dowiedzieć się co nieco na temat naszych zainstalowanych podzespołów w komputerze, możemy sprawdzić ich aktualny stan pracy, temperaturę, pobieraną moc, prędkość wiatraków czy też aktualną wydajność procesora, pamięci RAM i karty graficznej. Po za tym program potrafi wyświetlić użytkownikowi wszystkie informacje na temat zainstalowanego oprogramowania płyty głównej, karty graficznej oraz systemu ułatwiając użytkownikowi sprawdzenie aktualizacji i zainstalowanie ich na komputerze. Na poniższym zrzucie program przedstawia przykładowe dane diagnostyczne komputera: Tutaj możemy wyczytać wiele użytecznych informacji na temat temperatury procesora, GPU lub dysku, napięcia i taktowania rdzeni CPU i GPU, mocy zasilacza i mnożnika rdzeni procesora. Większość tych danych można wykorzystać do podkręcania podzespołów w celu osiągnięcia większej wydajności kosztem większego poboru prądu i wydzielanej temperatury na zgodnym sprzęcie. Można też tutaj wyczytać, że komputer na domyślnych ustawieniach nie ma problemów z przegrzewaniem, wentylatory działają cicho i nie ma niespodziewanych skoków napięcia.

Diagnostyka procesora (CPU)

Istnieją także inne programy do diagnostyki podzespołów komputera w celu dostarczeniu użytkownikowi informacji na ich temat. W celu zbadania informacji o procesorze można wykorzystać program CPU-Z. Podaje on informacje na temat modelu procka, zastosowanej podstawce, maksymalnej utraty energii wydzielanej cieplnie wyrażonej w watach, zastosowanych rdzeniach i wątkach, nazwie roboczej i rodzinie procesora. To wystarczy by móc znaleźć lepszy model procesora w celu ulepszenia go na naszym sprzęcie. Co więcej program umożliwia sprawdzenie wydajności naszego procka i porównanie go z innymi wybranymi modelami a nawet potrafi wykonać tzw: „stress test” sprawdzający czy procesor na danym napięciu i konfiguracji nie zawiesi systemu z powodu niekompatybilności lub wyłączy przypadkiem komputera z powodu braku odpowiedniej mocy zasilacza.

Diagnostyka procesora graficznego (GPU)

Istnieje też program do diagnostyki kart graficznych. Różni się zmianą w nazewnictwie programu ale ma większość tych samych funkcji co powyższy program. Program GPU-Z zajmuje się wyświetlaniem informacji na temat producenta rdzenia GPU, zastosowanym typie i rodzaju pamięci VRAM oraz taktowanych rdzeniach. Wyświetla też datę VBIOS, datę oraz nazwę zainstalowanych sterowników graficznych, a nawet zastosowanej architekturze i cechach szczególnych dla kart graficznych. Kartę graficzną, jej wytrzymałość oraz testowanie pod kątem artefaktów graficznych i błędów można przetestować za pomocą programu FurMark. Inicjuje on test grafiki OpenGL wyświetlając animację w wybranej rozdzielczości. Dzięki temu zyskamy informacje na temat najwyższej temperatury chłodzenia karty podczas obciążenia oraz stanie wiatraków i elementów karty graficznej. Poniższy screenshot pokazuje dobrze działająca kartę graficzną pod wpływem obciążenia graficznego.

Diagnostyka pamięci operacyjnej (RAM)

Do diagnostyki można wykorzystać jeszcze inne programy np.: MemTest 86+, lub ten wbudowany w system Windows, który pozwoli sprawdzić stan kości pamięci RAM. Pamięć RAM jest kluczowym elementem, bo to od niej zależy czy system będzie działał stabilnie. Niestabilna pamięć (np.: źle podkręcona lub niesprawna) spowoduje częste zawieszanie systemu, awarie programów lub wyświetlanie błędów BSoD. Przykład działania programu poniżej oraz prawidłowego zakończenia testu poniżej. By móc uruchomić diagnostykę pamięci bez dodatkowych programów z poziomu systemu Windows, wystarczy wpisać w wyszukiwarkę Windows frazę: "Diagnostyka pamięci". Kliknij w link i zatwierdź uprawienia administratora. Następnie kliknij opcję "Uruchom ponownie teraz i sprawdź występowanie problemów (zalecane)". Efekt powinien być następujący (tak jak poniżej). Zaczekaj na zakończenie procesu. Jeżeli system znajdzie błędy, poinformuje o tym w sekcji "Status:"

Diagnostyka za pomocą innych programów:

Można też wykorzystać inne narzędzia do diagnostyki niż tutaj wymienione, np.: Sandra Lite, OCCT, MSI Afterburner czy AS SSD. Działają podobnie i wykonują tą samą pracę. Narzędzi jest wiele, jednak wymieniłem tylko te ważniejsze, oraz dobrze znane. Zamieszczone poniżej filmy, powinny wyjaśnić nieco więcej informacji na ten temat: